W Polsce istnieje kilka systemów czasu pracy. Za ich pomocą wylicza się liczbę godzin, jakie pracownik musi spędzić na stanowisku w danym okresie rozliczeniowym, a także dniu oraz tygodniu. Jedną z możliwych metod określania tego czasu jest równoważny system czasu pracy, który uchodzi za najbardziej elastyczny.
Ten system jest stosowany tam, gdzie wymaga tego organizacja pracy. Najczęściej dotyczy to lokali gastronomicznych, firm ochroniarskich, służb ratowniczych czy stacji benzynowych. Okres rozliczeniowy nie powinien przekraczać jednego miesiąca, choć w uzasadnionych przypadkach może być wydłużony do 4 miesięcy. Dotyczy to np. firm, których praca jest uzależniona od pór roku i warunków atmosferycznych.
Równoważny system czasu pracy – z czym to się je?
Podstawowym założeniem równoważnego systemu czasu pracy jest prawo pracodawcy do zwiększenia wymiaru godzin, które pracownik spędzi w jednym dniu w pracy. Maksymalnie można ten czas wydłużyć do 12 godzin, a w uzasadnionych przypadkach nawet do 16 lub 24 godzin (jest to tzw. przedłużony wymiar dobowy). Nie oznacza to jednak, że pracodawca może nakazać zatrudnionemu spędzanie połowy doby w pracy przez cały miesiąc. Gdy czas pracy zostanie wydłużony jednego dnia, w tym samym okresie rozliczeniowym inny dzień pracy powinien być skrócony. Równoważenie czasu pracy powinno być wykonane w taki sposób, by na koniec okresu rozliczeniowego dopuszczalny wymiar czasu pracy nie został przekroczony. Wyrównaniem dla dodatkowych godzin spędzonych w pracy może być też dzień wolny.
Pracodawca stosując równoważny system czasu pracy powinien wziąć pod uwagę także ilość godzin, które pracownik spędzi na wykonywaniu zawodowych obowiązków w ciągu tygodnia. W równoważnym czasie pracy obowiązuje ilość 40 godzin tygodniowo. Maksymalnie można wydłużyć ten czas do 48 godzin, jednak – podobnie jak opisano powyżej – w innych tygodniach czas pracy musi być skrócony, by nie przekroczyć wymiaru czasu pracy dla danego okresu rozliczeniowego.
Nie zapominajmy o odpoczynku
Każdemu pracownikowi przysługuje natomiast prawo do odpoczynku. Jeżeli został zastosowany wydłużony dobowy czas pracy, to oznacza, że w równoważnym systemie czasu pracy zatrudniony może odpoczywać przez co najmniej tak samą liczbę godzin, jak ilość godzin spędzonych w pracy poprzedniego dnia. Jeśli natomiast wymiar dobowy nie został przekroczony, pracownik ma prawo do odpoczynku przez minimum 11 godzin.
Nie można zapominać także o niedzielach oraz innych dniach wolnych od pracy. Zatrudniony może wprawdzie pracować w niedzielę, a w niektórych przypadkach nawet w dni wolne od pracy, ale wówczas należy mu się adekwatna liczba dni wolnych. Pracownik powinien mieć zapewnioną taką samą ilość dni wolnych, jak ilość niedziel, świąt i dni wolnych od pracy w danym okresie rozliczeniowym. Ponadto każdy pracownik musi mieć gwarancję minimum 35 godzin nieprzerwanego wypoczynku w każdym przepracowanym tygodniu.