Praca na noce jest niezgodna z biorytmem człowieka, prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, dezorganizuje życie i męczy wielokrotnie bardziej niż te same zadania wykonywane w ciągu dnia. Choć Unia Europejska dąży do ograniczenia tego „niefizjologicznego” trybu pracy, w niektórych zawodach nie sposób uniknąć nocek. Co więcej, czasami sami pracownicy wolą pracować, gdy inny smacznie śpią. Nocne marki cenią sobie spokój i specyficzny klimat towarzyszący pracy w świetle księżyca (czy w świetle lampy), a przy okazji zacierają ręce na widok swojego wynagrodzenia podwyższonego o specjalny dodatek. Ale czy praca na noce rzeczywiście się opłaca?
Praca w nocy według Kodeksu pracy
Zgodnie z Kodeksem pracy pojęcie pracy nocnej obejmuje zakres dziesięciu godzin w ciągu doby, tj. od 21 do 7. Za pracującego w nocy uważa się pracownika, który wykonuje zadania co najmniej 3 godziny w wyznaczonej porze nocnej. Oznacza to, że pracownik wcale nie musi pracować przez całą noc – wystarczy, że jego zmiana trwa np. od 16.00-24.00. Co ważne, praca w porze nocnej nie może trwać dłużej niż 8 godzin, zasada ta nie dotyczy jednak pracowników ochrony oraz fachowców usuwających awarie. Ponadto Kodeks pracy jasno określa, kto nie może pracować w nocy. Ze względu na znaczne obciążenie dla organizmu nocki są niedozwolone w przypadku kobiet w ciąży i osób niepełnoletnich. Ograniczenia dotyczą również osób niepełnosprawnych oraz rodziców samotnie wychowujących dziecko do 4 r.ż.
Dodatek za pracę w nocy
Praca na noce może być opłacalna ze względu na specjalny dodatek przysługujący nocnemu pracownikowi. Jego wysokość stanowi 20% stawki godzinowej najniższego krajowego wynagrodzenia. W niektórych przypadkach jest możliwość rozliczania pracy nocnej za pomocą stawki zryczałtowanej – dotyczy to pracowników regularnie pracujących na nocki poza zakładem pracy.
Oczywiście pracodawca może zachęcić pracownika wyższym dodatkiem, nie musi sztywno trzymać się stawki określonej w Kodeksie pracy. Co ważne, jeśli praca odbywa się jednocześnie w godzinach ponadnormatywnych, wówczas pracownikowi bezwzględnie przysługują oba dodatki – za pracę w porze nocnej oraz nadgodziny.
Praca na noce – realne zagrożenia
Światło hamuje wydzielanie melatoniny („hormonu snu”), przez co odsypianie nocek w ciągu dnia nie zapewnia optymalnej regeneracji organizmu. Ponadto pracując w nocy, pracownik jest narażony na większe niebezpieczeństwo ze strony osób nietrzeźwych (dotyczy zwłaszcza barmanów), a także przestępców (dotyczy szczególnie policjantów, ochroniarzy, kasjerów na stacjach paliw). W dodatku praca na noce często wiąże się z zagrożeniem zaśnięcia podczas porannego powrotu do domu. O ile pracownik dojeżdża autobusem, może jedynie przejechać swój przystanek. Natomiast wracając po nocce samochodem, może spowodować kolizję, stworzyć sytuację zagrażającą zdrowiu i życiu współuczestników ruchu drogowego, a nawet doprowadzić do katastrofy w ruchu lądowym.
